Ε. Μορέν

Στον 20ό αιώνα, λέγει ο Ε. Μορέν, παρακολουθήσαμε τη διπλή προαγωγή προόδου και οπισθοδρόμησης, πολιτισμού και βαρβαρότητας. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ελευθερώτριες δυνάμεις στην Ευρώπη ήταν αποικιοκρατικές στην Ασία και στην Αμερική. Το Στάλινγκραντ υπήρξε �� μεγαλύτερη νίκη και μαζί η μεγαλύτερη ήττα της ανθρωπότητ��ς. Η μεγαλύτερη νίκη, επειδή έπληξε τελειωτικά τη ναζιστική Γερμανία και η μεγαλύτερη ήττα, επειδή εδραίωσε τον σταλινικό δεσποτισμό και ενίσχυσε επί μισόν αιώνα τον σοβιετικό ολοκληρωτισμό. Το διπλό παιχνίδι είναι απρόβλεπτο και αβέβαιο… Αν η μόνη μας ελπίδα είναι καταστροφική, τότε η σωτηρία βρίσκεται στην καταστροφή, με την προϋπόθεση, όμως, ότι θα την αποφύγουμε στο παρά ένα. Αν κάποιος θεός διασκεδάζει προσπαθώντας να μας φοβίσει, το έχει καταφέρει.