Μία σειρά από σβάστικες διχάζει τους Βρετανούς

Διχάζει τη Βρετανία και ειδικά την κοινή γνώμη της κομητείας του Εσεξ, στα ανατολικά, μια σειρά από σβάστικες σμιλεμένες πάνω από την κεντρική είσοδο του δημαρχείου της πόλης Τσέλμσφορντ. Οι τοπικές Αρχές βρίσκονται σε δίλημμα κατά πόσο τα γλυπτά αυτά σύμβολα πρέπει να
αφαιρεθούν ύστερα από τη διαμαρτυρία ενός κατοίκου που σημειώνει πως είναι «δυνητικά προσβλητικά για κάποιους ανθρώπους» και αναρωτιέται «πώς είναι δυνατόν κάποιος να είχε την ιδέα να διακοσμήσει με ένα τέτοιο σύμβολο την πρόσοψη ενός βρετανικού δημαρχείου».

Οι σβάστικες σμιλεύτηκαν την εποχή που χτιζόταν το δημαρχιακό μέγαρο, δηλαδή μεταξύ 1928-1939, λίγο πριν από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πόλεμου και σίγουρα αφού τις είχε ήδη υιοθετήσει ως σύμβολό του το αλήστου μνήμης Γερμανικό Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα (NSDAP) του Αδόλφου Χίτλερ.

Ωστόσο υπάρχουν και κάποιοι που εναντιώνονται στην αφαίρεση του συμβόλου που συνδέθηκε με την ιστορικά πρωτοφανή βαρβαρότητα των ναζιστών. «Οι σβάστικες αποτελούν σύμβολα που έρχονται σε εμάς από τα αρχαία χρόνια. Ηταν ένα σύμβολο ειρήνης πολύ προτού το χρησιμοποιήσει ο Χίτλερ» τονίζει μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα «The Independent» ο Μαρκ Κέρτις, επιμελητής κοινωνικής ιστορίας και τέχνης στο Δημοτικό Συμβούλιο του Τσέλμσφορντ.

Η σβάστικα είναι ένα από τα αρχαιότερα σύμβολα στη Γη, ηλικίας άνω των 4.000 ετών, και συναντάται σε πολλές θρησκείες και παραδόσεις, όλων των ηπείρων. Συμβολίζει, μεταξύ άλλων, τη διαρκή κίνηση: ουσιαστικά είναι ένας «τροχός» που μοιάζει να «στριφογυρίζει». Αλλά μετά την υπερπροβολή της από το Γ’ Ράιχ τα θετικά της σημαινόμενα έσβησαν για τον πολύ κόσμο.

Η ίδια η λέξη προέρχεται από τη σανσκριτική Svastika. Τα συνθετικά της είναι το su- που σημαίνει «καλό», το asti-, που σημαίνει «είμαι», ενώ η κατάληξη -ka είναι ενδεικτική του υποκοριστικού. Αρα svasti σημαίνει «ευ ζην» και ολόκληρη η λέξη svastika σημαίνει «κάτι το μικρό που σχετίζεται με το ευ ζην». Οσοι υιοθέτησαν το θεωρούμενο και «γούρικο» αυτό σύμβολο το σχημάτιζαν κατόπιν επάνω σε ανθρώπους ή αντικείμενα για καλή τύχη.

Στην πρώιμη Εποχή του Χαλκού εμφανίζεται στην αγγειοπλαστική της περιοχής Σιντάστα της Ρωσίας, ενώ παρόμοια σύμβολα εμφανίζονται σε σχέδια του πολιτισμού Kόμπαν, στον Βόρειο Καύκασο και στο Αζερμπαϊτζάν, καθώς επίσης και στους πολιτισμούς των Σκυθών και Σαρματών.

Οι παλαιότερες σβάστικες που σώζο��ται ως σήμερα βρίσκονται στην κοιλάδα του Τίγρη και του Ευφράτη στη Μέση Ανατολή και σε κάποιες περιοχές της κοιλάδας του Ινδού ποταμού και οι περισσότεροι αρχαίοι πολιτισμοί στην Ευρασία την έχουν χρησιμοποιήσει ως σύμβολο. Ιδίως στην Κίνα συμβόλιζε την ειρήνη, την αρμονία, την ισότητα και την ισορροπία. Εκτός της Ευρασίας, σβάστικες έχουν βρεθεί στην Αφρική, στους Ινδιάνους Χόπι της Βόρειας Αμερικής, ακόμη και στην Ωκεανία.

Στην Αρχαία Ελλάδα η σβάστικα είχε την ονομασία «γαμμάδιον» ή «τετραγαμμάδιον», λόγω του γεγονότος ότι μοιάζει να αποτελείται από τέσσερα ελληνικά «Γ». Στον ευρύτερο ελληνικό χώρο παρατηρούμε τη χρήση της σβάστικας ήδη από τους μινωικούς χρόνους.

Χαρακτηριστική – και άκρως ειρωνική – είναι η ύπαρξη μιας σβάστικας στο μωσαϊκό του δαπέδου της Συναγωγής του Εϊν Γκεντί, μιας όασης στις δυτικές ακτές της Νεκράς Θάλασσας – ενδεικτικό του πόσο εκτεταμένη χρήση έχει αυτό το παγκόσμιο σύμβολο, πολύ προτού το υιοθετήσουν, το 1920, ως σύμβολό τους οι γερμανοί ναζιστές.

Αυτό που ενέπνευσε τον Χίτλερ στο να χρησιμοποιήσει τη σβάστικα ήταν η χρήση της από το Τάγμα της Θούλης, μια μυστικιστική ομάδα στα τέλη του 19ου αιώνα με έδρα το Μόναχο, που πήρε το όνομά της από την υπερβόρεια χώρα ενός αρχαιοελληνικού μύθου. Η υπερβόρεια αυτή περιοχή, μάλλον η Γροιλανδία ή η Ισλανδία ή η Νορβηγία, αναφέρεται και από τον ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο.

Το σύμβολο χρησιμοποιήθηκε και στην αρχαία Τροία, στα βορειοδυτικά της σημερινής Τουρκίας, όπου το ανακάλυψε ο Ερρίκος Σλήμαν. Μάλιστα, ο γερμανός αρχαιολόγος γοητεύτηκε τόσο πολύ από το σύμβολο, ώστε το 1890 γέμισε με σβάστικες το μεταλλικό κιγκλίδωμα γύρω από το σπίτι του (το ονόμασε Ιλίου Μέλαθρον), το οποίο έχτισε στην Αθήνα, στην οδό Πανεπιστημίου, μαζί με την ελληνίδα σύζυγό του Σοφία. Σήμερα στην οικία Σλήμαν στεγάζεται το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών. Οι σβάστικες αυτές είναι ορατές στο δεξί πεζοδρόμιο της καθόδου της Πανεπιστημίου.