Πριν την Πτώση

Συνεχή μάλιστα δάνεια των τραπεζιτών στους βασιλείς έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων επιταχύνουν την καταβαράθρωση της χώρας. Ζωντανά περιγράφει ο Κυδώνης τους εξευτελισμούς του Ιωάννη Ε’ στην Βενετία από τους εμπόρους της:<<…. και πάλι ο βασιλιάς έδινε ενέχυρα, και ο δανειστής μόλις πειθόταν να δανείσει με μεγάλο τόκο και υποσχόταν να δώσει εκείνη τη στιγμή το δάνειο, αλλά έπειτα ανέβαλλε για την επόμενη μέρα και με τις αναβολές αυτές μεγάλωνε την αμηχανία του Βασιλιά>>. Και αγανακτισμένος προσθέτει:<< στον έμπορο το χρήμα είναι πολυτιμότερο και από τα μάτια του>> Έτσι οι Βασιλείς ήταν αναγκασμένοι να επιβάλλουν νέους φόρους για να ανταποκρίνονται στις επείγουσες ανάγκες. Σωρεία λ��ιπόν ποικίλων φόρων καταπίεζε τόσο τους κατοίκους, ώστε να τους θεωρούν μία από τις πληγές (απώλειες πόλεων και πληθυσμών, κακομεταχείριση από εχθρούς κτλ) που τους μάστιζαν. Η κοινωνική επίσης κατάσταση χειροτερεύει. Η θέση των φτωχών γίνεται απελπιστική. Σχετική ενδιαφέροντα είναι ορισμένα περιηγητικά κείμενα. Έτσι ο Ισπανός Pero Tafur, ευγενής ο ίδιος, λέγει στα 1437 ότι σε κανένα μέρος του κόσμου οι ευγενείς (δηλαδή οι δυνατοί) δεν έχουν τόση ελευθερία (δικαιώματα), όση στον ελλαδικό χώρο του Βυζαντίου. Και πουθενά οι φτωχοί δεν βρίσκονται σε τέτοια εξάρτηση από αυτούς. Στην πραγματικότητα είναι σκλάβοι των ευγενών. Οι Βυζαντινοί πλούσιοι φέρονταν με υπεροψία στους φτωχούς, και την στάση τους αυτή την θεωρούσαν μία από τις αιτίες, για τις οποίες ο Θεός αποφάσισε να πάρει από τους χριστιανούς τη χώρα τους και να τη παραδώσει στους Τούρκους.
Οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να χωνέψουν τους Βυζαντινούς, αυτούς τους ματαιόδοξους πολιτισμένους, οι οποίοι θεωρούσαν βάρβαρους όλους τους άλλους και οι οποίοι δεν εφάρμοζαν τις ιδέες του Ευαγγελίου στην πράξη. Συγκεκριμένα τους κατηγορούν ότι <<δεν χειρίζονται τις πνευματικές ή κοσμικές υποθέσεις τους με δικαιοσύνη, γιατί αποβλέπουν στον πλούτο ή στην εύνοια και ο πλούσιος συμπεριφέρεται στον φτωχό με υπεροψία και δεν τον βοηθά με δωρεές ή με δικαιοσύνη και δεν τηρεί τη διδασκαλία του Κυρίου..>> Σε αυτήν ακριβώς την κακή κοινωνική οργάνωση των αντιπάλων τους αναζητούσαν και απέδιδαν την αιτία των νικών τους οι Τούρκοι , για τις οποίες απορούσαν και οι ίδιοι. Έτσι έμμεσα παραδέχονταν ότι είναι όργανα της τιμωρίας του Θεού: έλεγαν δηλαδή ότι την κατάκτηση των χριστιανικών εδαφών δεν την οφείλουν στην δύναμη τους ούτε στη σοφία τους, ούτε στην αγιότητα τους, αλλά στην αδικία, στην κακοήθεια και στην αλαζονεία των Χριστιανών. Αναγκαίο συμπέρασμα των δοξασιών αυτών είναι ότι οι μουσουλμάνοι θα πάψουν να κατακτούν και μάλιστα θα διωχθούν από τις χριστιανικές χώρες, όταν οι πνευματικοί και κοσμικοί άρχοντες των χριστιανών πάψουν να είναι άδικοι και διεφθαρμένοι. Και πραγματικά έλεγαν ότι αυτά τα έβρισκαν και τα διάβαζαν στα προφητικά τους βιβλία.